فراتحلیل مطالعات تاثیر درمان‌های غیردارویی بر کاهش نشانه‌های اختلال نارسایی‌توجه/ بیش‌فعال

هدف پژوهش حاضر فرا‌تحلیل مطالعات اثربخشی درمان­های غیر دارویی بر کاهش نشانه­های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی در ایران بود. روش پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است، از این رو با استفاده از پایگاه­های اطلاعاتی داخلی و خارجی نسبت به یافتن و جمع­آوری تمام گزارش­های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل 31 مطالعه انجام شده از 1379 تا سه ماهه اول 1392 در سراسر ایران بود که 1118 نفر آزمونی را در بر می‌گرفت. داده‌های حاصل از این31 مطالعه با روش اندازه اثر تفاوت میانگین استاندارد شده یا d کوهن (1988؛ هومن، 1387) برای مدل اثرهای ثابت مورد فرا‌تحلیل قرار گرفتند. تمام عملیات آماری با استفاده از ویرایش دوم نرم‌افزار جامع فرا‌تحلیل (بورنشتین، هدز، هیگینز و روتشتین، 2005؛ ترجمه دلاور و گنجی، 1391) انجام شد. یافته‌ها نشان دادند که میانگین اندازه اثر کلی مطالعات مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت برابر 073/1 و برای اثرات تصادفی برابر 226/1 می­باشد که هر دو در سطح 0.001 معنادار هستند. با توجه به این که اندازه­های اثر ناهمگون بودند، نسبت به جست و جوی متغیرهای تعدیل کننده اقدام شد. یافته­ها نشان داد که بین اندازه اثر مطالعات مورد بررسی با توجه به طرح پژوهش تفاوت معناداری وجود نداشت، اما بین اندازه اثر مطالعات مورد بررسی در زمینه اثربخشی درمان­های غیر دارویی بر کاهش نشانه­های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی با توجه به جنسیت و سن آزمودنی­ها، نوع متغیر مستقل و تعداد جلسه­های آموزشی/درمانی تفاوت معناداری وجود داشت. درمان­های غیر دارویی در جلسه­های متعدد و در سنین پایین می­تواند نشانه­های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی افراد را بهبود بخشیده و کاهش دهد.